Goed om weten

• Mag een helikopter overal landen?
• Wie heeft de helikopter uitgevonden en wanneer?
• Waarom heeft een helikopter een grote rotor bovenaan en een kleine achteraan?
• Hoe bestuurt de piloot zijn helikopter?
• Hoe komt het dat er nog steeds ‘oude’ helikopters vliegen?
• Kan ik eens proberen om zelf een helikopter te besturen?
• Waarom is een helikopter duurder dan een sportvliegtuig?
• Hoe word je Helikopterpiloot en welke brevetten bestaan er?
• Welke zijn de voorwaarden om een helikopter licentie te bekomen?

Mag een helikopter overal landen?

Ja, maar...
Een helikopter is precies ontwikkeld met als voornaamste doel te landen waar je wil, zonder de behoefte van een startbaan. Maar : je mag pas landen op een locatie indien je voorafgaandelijk toestemming hebt gekregen van de eigenaar, hetzij privé of openbare dienst.

Er mag niet geland worden in de bebouwde kom. Tenzij je van de bevoegde instantie (bv. burgemeester) een uitzonderlijke toestemming hebt gekregen.

Indien je beschikt over een terrein dat volgens jou geschikt is om te landen (zelfs bij luchtdopen meerdere malen) dan nog dient een bevoegd piloot voordien het terrein te keuren qua invliegvlakken (primair en secundair) en mogelijke obstakels in de onmiddellijke omgeving van het terrein.

Wie heeft de helikopter uitgevonden en wanneer?

De helikopter heeft een hele historische ontwikkeling doorlopen alvorens te komen tot zijn huidige vorm.

Zoals zovele zaken, is het basisidee eigenlijk ontstaan in China, in de 4de eeuw voor onze jaartelling. Het was toen nog maar een klein speelgoedje met 2 vleugeltjes dat men snel tussen de vinders of handen liet ronddraaien waardoor wegvloog. Dit speelgoedje bestaat nu nog steeds.

Het duurde echter tot 1480 vooraleer De eerste ontwerpen voor een mogelijk werkende helikopter werden bedacht echter bedacht eind 15de eeuw door Leonardo Davinci.

Het idee was er wel maar vliegen was een andere zaak.

In de volgende 500 jaar, waren er diverse ‘kleine’ uitvindingen die er voor zouden zorgen dat het complementaire van al deze verschillende ontwikkelingen zouden resulteren in de helikopter in zijn huidige vorm. Het grootste probleem was echter het ontwikkelen van voldoen kracht.

De ontdekking van de verbrandingsmotor in de 19de eeuw, bracht dé oplossing. Men kon namelijk grotere testmodellen bouwen en die voorzien van een voldoende grote krachtbron. Door deze test uit te voeren ontdekte men echter alweer andere besturingsproblemen.

In 1907 werd het eerste toestel ontwikkeld dat in staat was, met een piloot aan boord, vertikaal op te stijgen. Het was de Fransman Paul Cornu die de eerste helikopter min of meer een aantal seconden van de grond kreeg. Er volgden daarop nog meer pogingen die niet echt een vooruitgang toonden tot een andere Fransman, Etienne Oehmichen, als eerste een kilometer met een helikopter vloog. De historische vlucht duurde 7 minuten en 40 seconden. Voor de piloot was opstijgen steeds op risico van zijn leven.

Zoals vaak bij industriële ontwikkelingen, is de zeer snelle vooruitgang ook hier te wijten aan een oorlog. Men zag in het principe een zeer accuraat strategisch middel, dus men ging zich hierin verdiepen.

Op het einde van W.O.I de eerste echte helikopters, en in 1924 werd voor de eerste maal een toestel gepresenteerd dat bestuurd werd door de o.a. de richtinggevend ‘stick’ en de ‘collective’ waarmee de piloot de inclinatie van de rotorbladen regelde.

In 1936 werd de eerste efficiënte helikopter gebouwd. Als echte pionier en ontwikkelaar van de helikopter in zijn huidige vorm wordt de eer nog steeds gegeven aan Igor Skykorsky.

De helikopter zou (en zal) nog vele wijzigingen ondergaan. Steeds trachten de helikopterbedrijven de toestellen, veiliger, met een grotere range, beter bestuurbaar en comfortabeler te bouwen. Vanaf deze datum zijn vele verschillende modellen en systemen gebouwd geweest die telkens, al dan niet geslaagd, de helikopter trachten te verbeteren.

Waarom heeft een helikopter een grote rotor bovenaan en een kleine achteraan?

Met slechts 1 rotor (main rotor) bovenaan, zou het toestel steeds rond zijn eigen as draaien. Vandaar dat achteraan het toestel steeds een ‘tail rotor’ is, die zorgt dat dit rondtollen wordt gecompenseerd.

Hoe bestuurt de piloot zijn helikopter?

Het vergt enorme concentratie en ook behendigheid om een helikopter te besturen. Het is noodzakelijk synchrone handelingen te verrichten waarbij beide handen (‘cyclic’ en ‘collective’) diverse functies hebben en bovendien beide voeten (controle tail rotor) constant dienen aan te passen. Het is dus wel moeilijk ondertussen een boterhammetje te eten ... Zie rubriek ‘Opleiding’

Hoe komt het dat er nog steeds ‘oude’ helikopters vliegen?

Elk onderdeel van een helikopter wordt zeer regelmatig gecontroleerd en dient volgens de voorgeschreven manual, tijdig te worden vervangen. Zodat in feite alle onderdelen continu dienen te worden vervangen en het enige originele onderdeel, het identificatieplaatje blijft. Vandaar dat bepaalde types toestellen reeds 20 jaar en meer oud zijn. Doch wees gerust in feite vlieg je met steeds met een volledig ‘continu vernieuwd’ veilig toestel.

Kan ik eens proberen om zelf een helikopter te besturen?

Jazeker, al is het uiteraard wel onder de deskundige begeleiding van een ervaren instructeur. Vooraf wordt je gebrieft aangaande de verschillende besturingsonderdelen en hun functies. Nadien ga je de lucht in en na enige oefening onder toezicht, neem je (gedeeltelijk) het commando over. Een unieke sensatie, maar zeker een onvergetelijke ervaring.

Waarom is een helikopter duurder dan een sportvliegtuig?

Een helikopter is in aankoop reeds duurder dan een sportvliegtuig (vanaf 200.000 à 300.000 €) Hierboven komt, dat elk onderdeel een zeer korte levenstermijn heeft en zeer regelmatig dient te worden vervangen waardoor de onderhoudskost enorm oploopt. Na enkele jaren heeft het toestel, zelfs zonder speciale interventies, zijn initiële kostprijs reeds verdrie- of viervoudigd.

Hoe word je Helikopterpiloot en welke brevetten bestaan er?

De Belgische wetgeving heeft verschillende categorieën van vergunningen voor piloten gedefinieerd. Vooreerst is er de Private Pilot License (PPL), gevolgd door Commercial Pilot License (CPL). Verder bestaan er dan nog vergunningen voor lijnpiloot (toestellen zwaarder dan 5700 kg), instructeur, enz. Na medische check, theoretische- en praktijklessen en de nodige examens wordt de vergunning afgeleverd. U hebt dan een pilootlicentie voor een bepaald type toestel. De piloot kan zich vervolgens kwalificeren voor andere types, maar dient hiervoor wel een zogenaamd conversieprogramma te doorlopen. We bespreken dit verder meer in detail, zie rubriek ‘opleiding’.

Welke zijn de voorwaarden om een helikopter licentie te bekomen?

In principe zijn er geen voorwaarden opgelegd, tenzij het feit dat je minstens de leeftijd van 17 jaar hebt. Wel is het zo dat je als eerste stap voor de opleiding een medische keuring dient te ondergaan. Deze keuring is echter geen probleem als je een normale gezondheid hebt. Lenzen of bril hoeven geen probleem te zijn. Eenmaal de medische test volbracht kan je van het Bestuur der Luchtvaart een zogenaamde oefenvergunning krijgen; waarmee je de praktijklessen kunt volgen.

Het theoretisch examen, afgenomen door het Bestuur der Luchtvaart te Brussel, omhelst een multiple-choise vragen lijst over de onderwerpen : reglementen, meteo, navigatie, motoren, instrumenten en (helikopter)techniek. Bovendien moet je slagen voor het radio-examen. Dit mondeling examen bestaat uit twee delen; theorie en een radiosimulatie waarbij jij de piloot bent en de examinator de verkeersleider. Wettelijk kan je na een minimum vliegervaring van 40 vlieguren, waarvan 10 vlieguren ‘solo’, een examen in praktijk aanvragen. Reken echter een 50 tot 60 uren om voldoende vaardigheid op te bouwen voor je het praktijk examen kan afleggen. De theoretische en de praktische lessen kunnen gelijktijdig gevolgd worden.

Uiteraard is het volgen van de praktijklessen een avontuurlijke en sportieve activiteit. We kunnen u verzekeren dat er vaak "gezweet" wordt. Het is immers algemeen gekend dat een helikopter besturen behendigheid, reactiesnelheid en concentratie vraagt. Maar de "kick" als je slaagt is "o" zo groot. Eén van de mooiste momenten tijdens de opleiding is de eerste "solo" vlucht, het moment waar je als piloot je eerste (korte) vlucht volledig alleen maakt. Deze prestatie wordt dan ook met de nodige Champagne gevierd !