Opleiding ballon - Theorie

Dromen van het onmogelijke is een diep menselijk genoegen. Onze grenzen zijn de wetmatigheden van de natuur. Sommige dromen echter worden grensverleggende werkelijkheid, zoals de droom te ontsnappen aan de zwaartekracht, lichter dan de lucht, te vliegen als een vogel of te zweven als een pluimpje van een paardbloem. Daarom : laat ons steeds verder dromen over ...

Types

De luchtballon of ballon is een transportmiddel waarbij een mand, die plaats biedt aan de passagiers en bagage, opstijgt, hangende aan een ballon ('envelop') die lichter is dan lucht. Het geheel wordt voortbewogen door de wind.

Wij onderscheiden echter 2 verschillende types : gasballon en warme-lucht-ballon.

De Gasballon

De duurste methode is een gasballon. De envelop is bolvormig, met een aanhangsel (de 'vulslurf') aan de onderkant. De vulslurf dient in de eerste plaats om de envelop met gas te vullen. Vroeger werd daarvoor vooral lichtgas gebruikt, omdat het gemakkelijk verkrijgbaar is. Lichtgas bevat onder andere waterstof en koolstofmonoxide, het is dus brandbaar en giftig. Tegenwoordig gebruikt men vaak helium, dat absoluut veilig is, maar veel duurder. Na de start blijft de vulslurf open. De envelop is namelijk, in tegenstelling tot de speelgoedballon, niet van rekbaar materiaal, en het gas zal niet direct door de vulslurf ontsnappen. Stijgt de ballon echter, dan zet het gas uit door de verminderde luchtdruk, en dan moet het kunnen ontsnappen, zodat de ballon niet barst.

Een gasballon heeft geen gasbranders. Om te stijgen moet de ballonvaarder ballast uitwerpen. Daarvoor hangen er een aantal zakken met zand aan de mand. Om te dalen, trekt de ballonvaarder aan het ventielkoord dat door de vulslurf naar het ventiel bovenin loopt; daardoor loopt er wat gas weg.

Een reis met een gasballon kan een hele dag duren, of zelfs meerdere dagen, maar door de kosten van de gasvulling (min. 2500 €) zijn gasballons zeldzaam geworden.

Eén der populairste gas-ballon-meetings is nog steeds deze met jaarlijkse opstijging van op de Grote Markt te Sint-Niklaas)

Een Rozière ballon is een gasballon in een warme lucht ballon. Dit type is zeer zeldzaam (zeer hoge kostprijs en zeer intense voorbereiding en grondbegeleiding) en wordt echter slechts gebruikt voor langeafstandsvaarten, zoals o.a. de reis rond de wereld.

De Warme Lucht Ballon

De meeste populaire, luchtballons worden gevuld met hete lucht die aan de top een temperatuur bereikt van ongeveer 100 graden. De envelop is van boven meestal bolvormig en de ballon heeft een trechtervormige opening aan de onderkant. Special Shapes functioneren op hetzelfde principe doch hebben een afwijkende vorm.

De envelop wordt voor de start op de grond uitgespreid, met de mand op zijn kant. Met een grote ventilator blaast men koude lucht naar binnen, zodat de envelop bol gaat staan. Daarna ontsteekt men de gasbranders, en wordt de lucht in de ballon verhit, zodat het aantal luchteenheden vermindert en de mand rechtop wordt getrokken.

Aan de mand van een heteluchtballon hangen geen zandzakken. Om te stijgen verhit de ballonvaarder de lucht in de envelop. Doet hij de gasbranders uit, dan zal de lucht langzamerhand afkoelen, zodat de ballon weer daalt. Eventueel kan het dalen verhaast worden door een ventiel bovenin open te trekken, zodat de warme lucht ontsnapt.

De gasbranders van een moderne heteluchtballon gebruiken propaan of LPG. Een nadeel van het gebruik van LPG is dat de vlam minder heet is en er dus meer gas verbruikt wordt tijdens de vaart dan wanneer men zuiver propaan gebruikt. Een ander nadeel van het gebruik van LPG is dat het minder schoon is en geleidelijk aan een roet aanslag aan de brander en de ballonomslag zal veroorzaken waardoor vooral de lichtere kleuren een grauwe aanblik zullen krijgen.

Een ballon drijft met de wind mee en dit op een gemiddelde hoogte van 1 km. Als piloot dien je dus wel onderlegd te zijn in o.a. de luchtvaartwetgeving en navigatie.

Het landen van een luchtballon is complex en kan bemoeilijkt worden als er een harde wind staat. In principe is het landen een proces dat omgekeerd is aan het opstijgen met de ballon. Door de lucht in de ballon minder frequent op te warmen met de brander koelt de lucht in de ballon af, de uitgezette lucht zal weer gaan krimpen, en daardoor wordt de dichtheid (soortelijk gewicht) van de lucht in de ballon hoger. Hierdoor zal de ballon minder snel stijgen en op een gegeven moment gaan dalen. Het proces kan versneld worden door een ventiel bovenin de ballon te openen waardoor de hete lucht of het gas ontsnapt. Door de brander af en toe even aan te steken, kan de daalsnelheid van de ballon onder controle worden gehouden. De landing is echter steeds zeer sensationeel en vaak ‘sportief’.

Bij een gasballon wordt de daling ingezet door het ventiel te openen zodat er gas ontsnapt. Meestal kiest de ballonvaarder voor de landing een weiland, liefst zonder vee, waar ruimte genoeg is om de ballon om te kiepen en de warme lucht of het gas te laten weglopen. Doordat de ballon met de wind meedrijft kan hij pas op het laatste moment beslissen waar hij zal landen, en dat is voor de grondeigenaar dus altijd onaangekondigd.

Kort voor de landing moet de daalsnelheid vertraagd worden, door snel nog even wat ballast uit te werpen (bij een gasballon) of de gasbranders aan te steken (hete luchtballon). Dit luistert nauw omdat bij een teveel aan gewichts- of heteluchtsverlies de ballon weer zal stijgen.